بررسی رابطه تجربی بین حجم معاملات و بازده سهام در شرایط رونق و رکود بازار سرمایه

بررسی رابطه حجم معاملات، تغییر قیمت و بازده سهام از موضوعاتی است که از سال 1959 تاکنون مورد توجه شدید محققان مالی و اقتصادی قرار داشته است و اهمیت این رابطه به گونه ای است که در وال استریت ضرب المثلهایی درباره حجم معاملات و تغیرات قیمت ساخته شده است. بورس اوراق بهادار و بازار سرمایه در ایران بازار جوانی است و گاها دیده شده است که خیلی از مبادله گران جزء در بازار سرمایه از حرکات حجم معامله و یا تغییرات قیمت برای تصمیمات آنی و کوتاه مدت خود چشم پوشی نمی کنند و تغییرات قیمت و حجم معاملات را ناشی از اخبار و اطلاعاتی می دانند که ممکن است به گوش آنها نرسیده باشد. در این مطالعه سعی شده است روابط همزمان و علی بین حجم معاملات و تغییرات قیمت و همچنین رابطه بین تغییرات حجم معاملات و نوسانات بازده سهام مورد بررسی قرار بگیرد. برای آزمون های فوق از حجم معاملات ماهانه کل بورس اوراق بهادار به عنوان حجم معاملات و تغییرات ماهانه شاخص به عنوان بازده در یک بازه زمانی از ابتدای سال 1380 تا انتهای سال 1391 که شامل یک دوره 12 ساله می باشد استفاده شده است. بری آزمون فرضیه های تحقیق از مدل های ریشه واحد برای بررسی مانایی داده ها، مدل خود رگرسیون برداری (var) برای بررسی ارتباط همزمان، آزمون علیت گرنجر برای بررسی رابطه علی و مدل مارکف سوئیچینگ جهت بررسی ارتباط بین تغییرات حجم معاملات و نوسانات بازده استفاده شده است. نتایج این تحقیق ارتباط همزمان بین حجم معاملات و بازده سهام و یک ارتباط بازخوردی (دو طرفه) بین حجم معاملات و بازده سهام را تأیید کرده است اما این فرضیه که حجم معاملات علیت بازده سهام می باشد و اطلاعات به صورت همزمان به بازار وارد می شود تأیید نشده ولی این فرضیه که بازده سهام علیت حجم معاملات می باشد تأیید شده است. همچنین با توجه به شناسایی سه رژیم صفر (رکود)، رژیم یک (رونق اقتصادی اول) و رژیم دو (رونق اقتصادی دوم) فرضیه ارتباط بین تغییرات حجم معاملات و نوسانات بازده سهام تأیید به گونه ای که در رژیم رونق دوم یک ارتباط مثبت در سطح معناداری کمتر از 1 درصد پذیرفته شده است.